Erasmus yaşamının kaçınılmaz aktivitelerinden gezintinin başka bir bölümünde Budapeşte’yi sizler için gezdim. Budapeşte, Orta Avrupa ülkelerinden Macaristan’ın başkenti. Macaristan, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsızlığını ilan etmiş yeni bir ülke gibi görünse de, tarihi 1100 yıl eskiye dayanan köklü bir imparatorlukla başlıyor. Böyle bir ülke de kültürel ve tarihi açıdan zengin bir başkente sahip.
Dilerseniz öncelikle Macaristan’ın ve Budapeşte hakkında genel bilgiler vereyim. Macaristan Cumhuriyeti, komünizmin çöküşü sonrası 1989 yılında bağımsızlığını ilan etmiş. Nüfusu 10 milyon ve bu nüfusun 5’te 1’i olan 2 milyonu, başkent Budapeşte’de yaşıyor. Budapeşte ayrıca Berlin’den sonra avrupanın 2. büyük şehri. Ülke 1999’da NATO’ya, 2004’te de Avrupa Birliği’ne girmiş. Komünizm nasıl bıktırdıysa adamları siz düşünün.
Budapeşte, Tuna nehrinin içinden geçip ikiye böldüğü bir şehir. Aslında iki şehirin birleşimi demek daha doğru. Çünkü hakikaten Budin ve Peşte şehirleri, 1849 yılında Chain Bridge(Zincir Köprüsü) ile birbirine bağlanmasıyla birleştirilmiş.
Şehrin batı yakası Budin, doğu yakası ile Peşte tarafı oluyor. Peşte, Budin’e oranla şehrin daha büyük kısmını oluşturuyor ve gezilecek yerlerin çoğu bu yakada. Vaci Ulca, Budapeşte’nin en meşhur sokağı, Sakaryalılar bilir aynı bir ters bir düz tur attığımız Çark Caddesi, ya da İstanbullular için tarif etmek gerekirse İstiklal gibi trafiğe kapalı ve içinde her tür mekan bulunan bir cadde.
Ülkenin bayrağı kırmızı, yeşil ve beyaz yatay çizgilerden oluşuyor. Kırmızı kuvveti, beyaz Macar halkının dürüstlük ve temizliğini, yeşil ise ümidi temsil ediyormuş.
AB üyeliğinin üzerinden 13 yıl geçmiş olmasına rağmen ülke’de hala Euro para birimi kullanılmıyor. Bunun nedeni ekonomisinin zayıflığı/milli gelir seviyesinin düşüklüğü olabilir. Kendi para birimleri Forint ve 1 Euro yaklaşık 300–310 Forint ediyor. Para birimi kafa karışıklığına neden olup, hediyelik bir şeyler satın alırken ufak bir kerat cetveli hesabına girmenize yol açabiliyor. Amman dikkat diyoruz.
Kapalı Halk Pazarı
Kapalı Halk Pazarı, Macarca Nagycsarnok ya da İngilizce Great Market Hall. Hediyelik deyince Budapeşte’de ilk akla gelen yer burası. 1897’de faaliyete geçmiş bir halk pazarı. İçerisinde hediyelikten tutun macar salamlarına, çeşitli yöresel lezzetlerden biberlere ne ararsan varmış bu kapalı pazar yerinde. Lokasyon olarak Tuna nehrinin hemen yanında, Özgürlük(Freedom) köprüsünün Peşte ayağında yer alıyor. Nehrin yanında yer almasının sebebi taze gıda, balık vs direkt nehirden pazar yerine aktarılıp, taze taze satılmasını sağlamakmış. Bizde bu yeri görmek için cumartesi günü saat 3 civarı buraya geldiğimizde kapalı olması şokuyla karşılaştık. Pazar yeri, cumartesi günü saat 2 ye kadar çalışıyormuş. Pazarda tatil. Bizde pazar akşamı geri döneceğimizden bu ziyaretten mahrum kaldık efenim.
Chain Bridge (Zincir Köprüsü)
Zincir Köprüsü, Buda ve Peşte’yi baglayan en ünlü köprü demiştik. Sebebiyse iki şehri birleştiren ilk köprü olması. 1849 yılında kralın emriyle yapılmıştır.
“Bu şehrin de iki yakası bir araya gelmiyor ha.” -Macaristan Kralı
Köprüyle ilgili bir efsane varki, çok ilginç. Dinleyince inanmadım ben ama size de aktarıyım. Köprünün açılışı sırasında, aslan heykellerini yapan heykeltraş, heykellerin o zamana kadar yapılmış en gerçekçi aslan heykeli olduğundan gururla bahsederken, troll bir vatandaş, ağzı açık aslan heykellerinin dilinin olmamasına dikkat ederek, “nasıl gerçekçi la bunların dili nerde !” diye çıkışır. Yaptığı hatanın farkına varan heykeltraş da büyük bir hayalkırıklığı travmasına girer ve kendini köprünün ortasından nehre atar, ama neyseki boğulmadan kurtarılır. Hikaye bu, tabi inanmak sizin tasarrufunuz değerli okurlarım.
Kahramanlar Meydanı
Budapeşte’de en bilinen meydan Kahramanlar Meydanı(Hösok Tere). Unesco dünya mirasları listesinde yer alan meydanın tam ortasında 1900 yılında inşa edilen Milenium anıtı var. Macaristan’ın 1000.yılını kutlamak için yapılmış. Gerçekten ihtişamlı heykellerden oluşuyor meydan, dibimiz düştü efenim. Neden bizimde böyle bir heykelimiz yok, niye bize püskevit almıyorsunuz. Velhasıl kelam bu heykellerde ne var; anıtın ortasındaki heykelde hristiyanlığa göre meleklerin en yücesi olan Cebrail’in, hak din olan(onlara göre) hristiyanlığı kabul eden ilk kral olan St. Stephan’a tacını verişi sembolize edilmekte. Oysa gerçeğinde Stephan hristiyanlığı kabul edince zamanın Papa’sı Macaristan’a gelir. Ve Stephan’a aziz ünvanıyla birlikte süslü bir taç hediye eder. Eeee ne de olsa hristiyanlığı ayrı bir pazara açmanın mükafatı.
Dipnot: Bu blogtaki hiçbir iddia blog yazarını bağlamaz, ispat iddia sahibinin sorumluluğudur.
Ek olarak Avrupa’nın en eski metro hatlarından birinin Kahramanlar Meydanın’da yer aldığını belirtmek isterim. Peşte yakasındaki M1 metrosu, Avrupa’nın en eski 3. metrosu. En eskisi Londra metrosu ve ikinci en eskisi, Osmanlı döneminde yapılan gururumuz, İstanbul’daki Karaköy-Tünel metrosu(ver mehteri).
Aziz Stephan Bazilikası
Madem Stephan’dan bahsettik, şehirdeki aynı ismi taşıyan bazilikadan bahsetmeden olmaz. Bildiğiniz gibi Stephan(Macarca’da Istvan) hristiyanlığı kabul eden ilk Macar kralı. Adına yaptırılan Aziz Stephan Bazilikası, 96 metre uzunluğunda, Macar krallığının kuruluşu olan 896 yılına olan saygılarından dolayı şehrin en yüksek binası niteliğini taşıyor.(Cümle mhpnin 40 yılına doğru gidiyordu iyi topladım.)
Ülkenin en büyük ibadethanesi olan bazilikada en ilgi çeken olaysa, şapelin içindeki kutsal emanetler kutusunda saklanıp sergilenen, Aziz Stephan’ın sağ eli. (El şakası yapmayın lütfen.)
Parlamento Sarayı
Buenos Aires ve Londra dan sonra dünyanın en büyük parlamento binası burada. Tam 691(yazıyla altıyüzdoksanbir) odası var. Tabiki ki gösteriş nasıl yapılır bunlardan öğrenecek değiliz, bin odalı sarayımız var bizim bir kere ! Hala kullanımda olan bu yapı devletin headquarterı, yani tüm kararlar burada alınıyor. Belki de bizim meclisteki gibi kickboks görüntülerine de sahne oluyordur arada bir, kimbilir…
Budin Kalesi
Kaleler yükseklerde kurulur bilirsiniz. Buraya gelince de tırmanmanız gereken yüksekliği görünce “buda” mı gol değil be diyebilirsiniz. Kaleye finükülerle çıkmak mümkün pek tabiki. Tarihi, şekil bir finüküler hattı da yapmışlar. Biz fakirdik paramız yetmedi, yürüdük. Yukarıda nefis bir manzara ve bizim gibi kış ayında gittiyseniz sert bir rüzgar sizi bekliyor olucak.
Mathias Kilisesi
Kilisenin içine girmedik. O yüzden söyleyeceğim pek birşey yok, dışardan güzel kilise. Hemen arkasında Trinity Anıtı bulunuyor. Veba salgını yüzünden yapılmış, bu heykelle vebayı yeneceklerini düşünmüşler, cehalet işte.
Fisherman’s Bastion
Fisherman’s Bastion(Balıkçı Tabyası), Mathias kilisesiyle aynı lokasyonda bulunuyor. 7 kule adet kuleden oluşan görkemli bir yapı. 7 kule olması manidar çünkü bu kuleler ülkeyi kuran 7 kavmi temsil ediyor. Nehir seviyesinden oldukça yüksekte ve manzarasıyla şehri çiçek gibi izleyebiliyorsunuz. Hatta paranız varsa içindeki fiyakalı restaurantlarda öğle yemeğinizi yiyip şarabınızı yudumlayabilirsiniz.
Gellert Tepesi
İstanbul’un Pierre Loti’si, Budapeşte’nin Gellert tepesi. Şehri panoromik bir şekilde izleme lüksü sunuyor.
Bu tepenin hikayesi ilginç, ismini aldığı adam Gellert bir çeşit misyoner. Ama baya yaman bir adammış ki önce Kral Stephan’ı sonra da onun vesilesiyle tüm Macar ırkını hristiyan yapmış. Buna kızan pagan Macarlar, Gellert’i çivili varile koyup tepeden aşağıya atmışlar.
Tepede bir de devasa bir özgürlük anıtı mevcut. II.Dünya Savaşı sırasında, şehri Alman işgalinden kurtarırken ölen Sovyet askerleri anısına Sovyetler Birliği tarafından yaptırılmış. Macaristan’ın bağımsızlığı sonrası ufak rütuşlar yiyen heykel tüm görkemiyle şehrin en yüksek tepesinde kendine yer buluyor.
Güzel bir Avrupa şehrini daha beraber tanıdık, gördük. Daha fazlası için beni izlemeye devam edin, ve esen kalmayı unutmayın efenim…
Kaynakça
Kapalı Pazar Fotoğrafı https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Market_Hall_(Budapest)#/media/File:VasarcsarnokFotoThalerTamas.JPG
Erkan Ceylan 